АМЬДРАЛЫН ТУРШИД БЭЛЭГЛЭХ 100 БЭЛЭГ

1. Инээмсэглэ.

 

2. Мөрөө түшүүл.

3. Хэн нэгнийг ар нуруугаар нь нөхөрсгөөр алгад.

4. Баярлалаа гэж хэл.

5. Санамсаргүйгээр үнс.

6. …эсвэл халуун дотноор тэвэр.

7. Чи гайхамшигтай сайхан байна гэж чин сэтгэлээсээ магт.

8. Чилсэн нурууг нь ил.

9. Сэтгэл санаа гундуухан байвал исгэр.

Дэлхийн боловсролын түүх 11

Ном зүй, ашигласан материалууд

1. Альтернативные модели воспитания в сравнительной педагогике: Учебно-методич. комплекс: В 2 ч./ Под ред. М.Н.Певзнера, С.А.Расчетиной. – Новгород: НовГУ, 1995. – 302 с.
2. Джуринский А.Н. История зарубежной педагогики. – М., 1998.
3. Джуринский А.Н. История педагогики древнего и средневекового мира. – М., 1999.
4. Джуринский А.Н. История педагогики. – М., 1999.
5. История педагогики: В 2 ч./ Под ред. А.И.Пискунова. – М., 1997.
6. Латышина Д.И. История педагогики. Воспитание и образование в России. – М., 1998.
7. Лушников А.М. История педагогики. – Екатеринбург, 1995.
8. Пряникова В.Г., Равкин З.И. История образования и педагогической мысли. – М., 1995.
9. Фрадкин Ф.А., Плахова М.Г., Осовский Е.Г. Лекции по истории отечественной педагогики. – М., 1995.
10. Хрестоматия по истории зарубежной педагогики./ Сост. А.И.Пискунов. – М., 1971.

Дэлхийн боловсролын түүх 10

Найм. XX зууны дунд үе хүртэл боловсролын салбарт 

гарсан шинэчлэлийн үр дүн

8.1. Боловсролын шинэчлэл ба үзэл баримтлал

XX зууны эхний хагасын туршид боловсролын байгууллагууд юуны өмнө ерөнхий боловсролын сургуулиудад гүнзгий өөрчлөлтүүд гарчээ. Нэг дэхь ба хоёр дахь шатны сургуулиуд шинэчлэгдэж, сургалтын байгууллагуудын удирдлагын тогтолцоо, заавал суралцах хугацаа, нийгмийн бүтэц, суралцагчдын бүрэлдэхүүн ихээр өөрчлөгдөв. Ялангуяа дэлхий нийтийн сургууль боловсролд гарч буй өөрчлөлт тэргүүлэгч улсуудад тодорхой ажиглагдах болсон байна.

Сургууль, боловсролын байгууллагын шинэчлэлийн үр дүнд заавал суралцах төлбөргүй бага сургуулийн сургалт, төлбөртэй төрийн өмчийн дунд сургуулиуд (АНУ, Францаас бусад улсад)-ын үндэс ихээхэн бэхжиж, хувийн өмчид тулгуурласан боловсролын тогтолцоо хадгалагдан, нийгмийн дээд давхаргынхан илүү нэмэлт боловсрол олж авах нөхцөл хэвээр үлдсэн байна. Мөн сургууль удирдах хоёр загвар буюу төвлөрсөн ба төвлөрсөн бус удирдлага бий болж, техник мэргэжлийн боловсрол хүчтэй хөгжин, анхан шатны сургалтын хөтөлбөр өргөжин, анхан шат ба дунд шатны боловсролын хоорондын завсрын хэв маяг буй болж, дунд боловсролын хүрээнд байгаль шинжлэлийн хичээлийн эзлэх хувь нэмэгдсэн байна. Сургууль боловсролын байгууллагад гарсан энэхүү өөрчлөлтийн ерөнхий хандлагууд зарим улс оронд өвөрмөц байдлаар ч илрэх болов.

Дэлхийн боловсролын түүх 09

Долоо. ХХ зууны эхний хагасын сурган хүмүүжүүлэх сэтгэлгээ ба боловсролд гарсан шинэчлэлүүд

XX зууны эхний хагаст дэлхий нийтийн сургууль, сурган хүмүүжүүлэх зүйд мэдлэгийн цар хүрээнд тавигдах шаардлагын өсөлт, чадвар, дадал, хүүхдийн төрөлх шинжийн тухай шинэ судалгаа, сургалтын байгууллагуудын практик туршлага зэрэг гүнзгий өөрчлөлтүүд гарав. Шинэ хүмүүжлийн холбоо, Гэгээрлийн олон улсын товчоо зэрэг сурган хүмүүжүүлэх ухааны төвүүдийн тоо ч нэмэгдэв. Зарим нэг оронд тухайлбал АНУ-д гэхэд л ардын боловсролын дэвшилтэт ассоциац гэх мэт үндэстний шинжтэй сурган хүмүүжүүлэх мэргэжлийн холбоод байгуулагдсан байна.

Сургууль, сурган хүмүүжүүлэх сэтгэлгээ, шинжлэх ухааныг өөрчлөн шинэчлэх хэрэгцээ улам бүр тулгамдсан шинжийг олж, боловсролын салбар дахь уламжлалт арга барил болох багшид тавигдах шаардлагад голлон анхаарснаас болж суралцагчдын өөрсдийн бие даасан байдал алдагдаж ирсэн нь зайлшгүй шинэчлэлийг шаардах болов. XIX зууны эцэс XX зууны эхэн үеийн өрнөдийн сурган хүмүүжүүлэх зүйд нийгмийн сурган хүмүүжүүлэх зүй, шашны сурган хүмүүжүүлэх зүй, сургалт, хүмүүжлийн үйл явцын гүн ухааны сэтгэлгээнд тулгуурласан сурган хүмүүжүүлэх зүй зэрэг сурган хүмүүжүүлэх ухааны уламжлалт аргууд болон реформатор сурган хүмүүжүүлэх зүй зэрэг шинэ агуулга бүхий үндсэн хоёр парадигм тод ажиглагдах болсон байна.

Дэлхийн боловсролын түүх 08

Тав. Шинэ үеийн эхний сургалт боловсролын тогтолцоо, үзэл баримтлал 

(XVII - XVIII зуун)

5.1. Френсис Беконий сургалтын арга, техник

XVII-XVIII зуунд Өрнөд Европ ба тэр үед хөл дээрээ босож ирсэн Хойд Америкийн улсуудад боловсрол, сургалтын байгууллагууд хүн төрөлхтөний түүхэнд түүхэн эргэлт болсон эдийн засаг, нийгмийн нөхцөл байдалд хөгжих болж хүн төрөлхтөний соёл иргэншлийн судалгааны хүрээнд энэ үеийг Шинэ үе хэмээн нэрийдэх болсон байна. Сурган хүмүүжүүлэх ухааны асуудлууд өөрөө шинжлэх ухаан-судалгааны обьект болон тогтсон байна. Шинээр төлөвшин тогтсон сурган хүмүүжүүлэх ухааны сэтгэлгээ энэ салбарыг судалгааны бие даасан салбар болгож, сурган хүмүүжүүлэх үйл явцын хуулиудыг томьёолох оролдлого хийж эхлэв. Бие хүний шинэ үзэл баримтлал нь хүрээлэн буй бодит байдлыг нэгэн бүхэл зүйлийнх нь хүрээнд танин мэддэг хүнийг төлөвшүүлэхэд чиглэх болов. Энэ үйл явц үргэлжилсээр XIX зуун гэхэд Шинэ үеийн сонгодог сурган хүмүүжүүлэх зүй, боловсролын тогтолцооны төлөвшил дууссан байна. Судалгааны хүрээнд хувь хүний шавхагдашгүй боломж, бололцоо, бие даасан шинж орж ирж, сургалт-хүмүүжлийн ажлын сэтгэл зүйн үндэслэл боловсрогдож эхлэв.  Энэхүү үйл явцыг эхлүүлэн хөгжүүлэгчдийн дотроос Английн философч Френсис Бекон буюу Веруламийн Бекон, Германий сурган хүмүүжүүлэгч Вольфганг Ратке нарын үйл ажиллагаа онцгой үүрэг гүйцэтгэдэг.

Френсис Бекон нь 1561 онд Английн Лондон хотноо мэндэлжээ. Түүний үндэслэсэн гүн ухааны тогтолцоонд идеализмийн оронд реализм тэргүүлэх байр эзэлж, догматизмын орыг критицизм хэмээх үзэл эзлэх болсон байна. Тэрээр танин мэдэхүйн туршилтын буюу эмпирик арга, техник нь сэтгэж танин мэдэхүйгээс давуутай хэмээн үзсэн. Үүнийхээ үндсэн дээр шинжлэх ухааны бүтцийг үндсээр нь өөрчлөх зорилт тавьсан байна.

Дэлхийн боловсролын түүх 07

Дөрөв. Соён гэгээрүүлэгчдийн үеийн сурган хүмүүжүүлэх сэтгэлгээ ба боловсролын тогтолцоо

4.1. Жан-Жак Руссо

Нийгмийг давхаргаар нь ялгах үзлийг шүүмжилж, сургалт, хүмүүжлийн шинэ үзэл баримтлалыг боловсруулахад Сэргэн мандалтын сүүл болон XVII зууны эцсээс XVIII зууны төгсгөл хүртэлх үеийн Соён гэгээрүүлэгчдийн хөдөлгөөний төлөөлөгчид ихээхэн хувь нэмэр оруулжээ. Янз бүрийн үзэл баримтлалаас бүрдсэн энэхүү хөдөлгөөний төлөөлөгчид өмнөх үеийн боловсролын тогтолцоог шүүмжлэх тал дээр санал нэгдэж, сургууль, сурган хүмүүжүүлэх ухааныг өөрчлөгдөн хувьсаж буй нийгмийн нөхцөлд тохируулж, ингэхдээ хүний жинхэнэ мөн чанарыг тэргүүн зэрэгт тавих шинэ үзэл баримтлалуудыг боловсруулсан байна.

Ийнхүү Сэргэн мандалтын үеийн боловсрол, хүмүүжлийн шинэчлэлийг Соён гэгээрүүлэгчдийн үеийн төлөөлөгчид хүлээн авч шинэ шатанд гаргах түүхэн үүргийг хүлээжээ. Ингэхдээ тухайн улс үндэстний үндэсний онцлог, уламжлалын дагуу хөгжүүлсэн байна. Соён гэгээрүүлэгчдийн үзэл санааны гол цөм нь Францад төвлөрч байв. Энэхүү хөдөлгөөний үндсийг тавигчдын дотор францын сурган хүмүүжүүлэх ухааны төлөөлөгчид болох Франсуа Фенелон, Шарль Голлен голлох үүрэгтэй байсан юм.

Дэлхийн боловсролын түүх 06

Гурав. Сэргэн мандалтын (ренессанс) үеийн боловсролын тогтолцоо

3.1. Боловсрол, хүмүүжилд гарсан өөрчлөлтүүд

Дэлхийн соёл, боловсролын түүхийн хамгийн сайхан үеүдийн нэг нь XIY-XYII зууны үед хүмүүнлэг, энэрэнгүй уриан дор дундад зууны Европийн түүхэнд гарч ирсэн сэргэн мандалт буюу ренессансийн үе юм. Тухайн үеийн Европийн их сургуулиудад суралцан боловсрол эзэмшсэн ухаантнууд энэ дэлхийн хамгийн нандин зүйлээр хүнийг тунхаглан, хүний мөн чанарыг шинжлэх ухаан, хүмүүнлэгийн үүднээс тайлбарлах оролдлого хийж эхэлжээ. Гүн ухаан-сурган хүмүүжүүлэх зүйн шинэчлэгдсэн сэтгэлгээнд оюун санаа, бие бялдрын хувьд төгс хөгжсөн хүний асуудал орж ирэв. Хүнлэг, энэрэнгүй үзэл нь католик сүм, хийд гол үндэс суурь нь болж байсан дундад зууны үеийн ертөнцийг үзэх үзэлд гарсан өөрчлөлтийн үр дүн билээ. Хэрэв сүм, хийд хүн өөрийн итгэл, үнэмшлээ бурханд хандуулах ёстой гэж үзэж байсан бол шинээр төлөвшин гарч ирсэн ертөнцийг үзэх үзэлд бүхний голд хүн тавигдаж, хүн өөрөө өөртөө эзэн байх номлол гарч иржээ. Ингэснээр гуманизм буюу хүнлэг, энэрэнгүй үзэл Европийн олон оронд тархсан байна. Мөн тухайн үеийн газар зүйн их нээлтүүд болон ном хэвлэх шинэ технологи гарсан нь ихээхэн үүрэг гүйцэтгэсэн юм.  Энэрэнгүй үзэлтнүүд эртний Грек-Римийн соёлыг эрхэмлэн үзэж түүний баялаг өв уламжлалыг дахин сэргээх зорилт тавьсан нь “сэргэн мандалт” хэмээх нэр томьёо үүсэхэд хүргэжээ. Юуны өмнө тэд эртний сонгодог утга зохиол, урлагийн чөлөөтэй, ил тод сэтгэлгээнд татагдан өөрсдийн шинэ хүмүүжлийн үндэс болгосон байна. Мартагдсан сонгодог соёлоос бие бялдар, гоо сайхны хувьд хөгжсөн бие хүний асуудлыг өвлөн авч, түүний бие даасан нийгэмд тустай үйлдлийг үйл ажиллагааныхаа эх сурвалж болгожээ. Үүний үр дүнд сэргэн мандалтын үеийн хүмүүжлийн тогтолцоо эртний үе, дундад зуун, шинэ үеийнхэн гэсэн 3 зааг дээр шинээр төлөвшин гарч ирэв.

Дэлхийн боловсролын түүх 05

Хоёр. Дундад зуун

2.1. Дундад зууны үеийн Европийн сургууль, боловсрол

Дундад зууны эхэн үед дэлхийн соёлын хөгжилд томоохон өөрчлөлт гарч, боловсрол, соёлын шинэ төвүүд бий болсон байна. Лалын ертөнц тэр чигээрээ сэргэн мандаж, тэнд соёл, боловсрол өндөр хурдацтайгаар хөгжих болов. Дорно зүгт томоохон эзэнт гүрнүүд байгуулагдан түүхийн тавцанд гарч ирсэнээр өрнө ба дорны соёлын хөгжил олон газраар огтлолцох болжээ. Ялангуяа XIII-XIY зууны үеийн Монголын эзэнт гүрний их байлдан дагуулалт өрнө, дорны харьцааг үндсээр нь өөрчилж, түүхийн шинэ үеийг нээсэн юм.

Энэ үед өнөөгийн Европийн ихэнх улсууд Римийн эзэнт гүрний уналт ба дорно зүгийн улсуудын довтолгооноос үүдэлтэй хямралд автагдах болов. Гэхдээ энэ үед эхэлсэн өрнийн христ шашны сэргэлт нь араасаа соёл, боловсролын хөгжлийг дагуулах болсон байна. Сүм хийдүүдийн нийгмийн амьдралд гүйцэтгэх үүрэг хязгааргүй нэмэгдэж, сүм хийдийн тогтолцооны хүнд нүсэр байгууламжийг ажиллуулах боловсон хүчний эрэлт эрс нэмэгджээ.    

Дэлхийн боловсролын түүх 04

4. Эртний Хятад

4.1. Сургууль

Хүн төрөлхтөний анхдагч соёл иргэншлүүдийн нэг адил  эртний Хятадын сурган хүмүүжүүлэх баялаг, өвөрмөц уламжлалийн үндсэнд бүр хүй нэгдлийн үеэс улбаатай гэр бүл-нийгмийн хүмүүжил оршиж байв. Аливаа гэр бүл дэхь амьдрал олон зуун жилийн туршид төлөвшин тогтсон уламжлал, зан үйлийн хүрээнд явагдана. Айл гэр бүрд тухайн гэр бүлийн гишүүдийн зан төлөв, хөдөлмөр, байр суурийг үнэлдэг өөрийн гэх ивээн тэтгэгч байна. Гэр бүлийн гишүүдэд заавал даган мөрдөх ёстой дүрэм, хязгаарлалт оршиж байв. Тухайлбал, болчимгүй үг хэлэх, ахмад хүн ба гэр бүлийн бусад гишүүдийг гомдоох үйлдэл зэрэг нь тодорхой дүрмээр шийдэгдэнэ. Дэлхий ертөнц дэхь хүний ёс зүйг харж байдаг бурхан бий гэдэгт тэд итгэдэг байв. Ёс суртахууны ийм зан үйл амьдралд гүнзгий шингэж айл гэр бүрт ёс суртахуун номлосон зургийг өлгөж байв.

Дэлхийн боловсролын түүх 03

3. Эртний Египет

 

Одоогоос 5000 орчим жилийн тэртээд өнөөгийн Египетийн нутаг дэвсгэр дээр манай гаригийн хамгийн ууган соёл иргэншлийн нэг үүсэн бий болжээ. Энэхүү түүхэн баримт бий болохоос өмнө бие даасан улс төрийн жижиг байгууламжуудын ноёрхолоо тогтоох зорилготой бидэнд үл мэдэгдэх тэмцэл олон зуун жил үргэлжилсэн үргэлжилсэн байна. Энэ тэмцэл ойролцоогоор МЭӨ IY-III зуунд төгсгөл болж, 40 орчим жижиг улсууд нэгдэн Дээд Египетийн хаант улс, Доод Египетийн хаант улс гэсэн хоёр том төрт улс байгуулагджээ. Эцсийн дүндээ Дээд Египет нь Доод Египетээ өөртөө нэгтгэн нийт Египет даяараа нэг хаан буюу фараоны захиргаанд оржээ. Нэгдсэн Египетийн түүх нь 3000 орчим жилийг хамарсан маш урт хугацааг эзэлдэг. Шинжлэх ухаанд тогтсон үечлэл ёсоор Египетийн түүхийг Эртний хаант үе, анхны шилжилт, Дундад хаант үе, хоёрдахь шилжилт, Шинэ хаант үе, сүүл үе хэмээн ангилдаг. МЭӨ 332 онд Египет Македоны Александрийн захиргаанд орж, МЭӨ 30 онд Ромын эзэнт гүрний нэг муж болсон байна. Ингэснээр үе залгамжилсан шинж Египетийн түүхийн үечлэлд төдийгүй мөн түүний соёлын түүхэд үргэлжилсэн байна. 

Дэлхийн боловсролын түүх 02

2. Эртний Рим

2.1. Эртний Рим дэхь сургалт, хүмүүжлийн тогтолцоо

Римийн төрт ёс тогтнож байсан эхний 2 зуунд боловсролын ямар тогтолцоо оршиж байсан талаар мэдээ түүхэнд үлдээгүй байна. Сургууль, сургалтын тухай анхны мэдээ МЭӨ 449 оны үед хамаарах бөгөөд залуу Вергиний өдөр бүр асрагчаа дагуулан сургуульд явж байсан тухай тэмдэглэгдэн үлджээ. Камилла хааны үед Италийн жижиг хотуудад баян иргэдийн хүүхдүүд суралцдаг сургууль ажиллаж байсан байна.

Тухайн үеийн римчүүдийн хүмүүжлийн тухай төсөөллийг өөрийн хүүг Катон хэрхэн хүмүүжүүлж байсан тухай өгүүлсэн Плутархийн зохиолуудаас олж үзэж болно. Катонд мэдлэг боловсролтой боол байсан бөгөөд тэрээр хүүхдүүдийг сургах үүрэгтэй байсан боловч Катон түүнд өөрийн хүүгээ сургах ажиллагааг итгэж өгөөгүй байна. Тэрээр хүүгээ хүмүүжүүлэх ажлыг өөртөө хүлээж, түүнийг бичиг үсэг, эрх зүйд сурган биеийн тамираар хичээллүүлж байжээ. Тэрээр хүүдээ зориулж олон дэвтэр дүүрэн зүйл бичжээ. Гэхдээ өөрийн үлгэр жишээгээр гүнзгий нөлөөлж байв. Тэр жишээнд нь морь унах, зэвсэг хэрэглэх, тэмцэх, гол хэрхэн гатлах, халуу, хүйтнийг хэрхэн тэсвэрлэх зэрэг орж байсан нь жинхэнэ рим хүн болон төлөвшихөд шууд нөлөөлж байв. Хүмүүжлийн ийм практик тогтолцоо тэр үеийн язгууртан римчүүдэд түгээмэл байжээ. Хэрэв тухайн хүүхэд эцэггүй байсан ч хүмүүжүүлж, чиглүүлэх ахмад насны хэн нэгэн заавал олдоно. Хөвгүүд эцгийн бүрэн хяналтан дор өсөж, торнино.         

Дэлхийн боловсролын түүх 01

Нэг. Эртний үе
1. Эртний Грек

1.1. Афины хүмүүжил

Эртний Грект бүр анхнаасаа хүүхдийн хүмүүжилд ихээхэн анхаарал тавьж байв. Афин дахь хүмүүжлийн гол зорилго оюун ухаан, гоо зүй, бие бялдрын хөгжилтэй, биеийн гоо сайхныг ёс суртахууны сайн үйлтэй хослуулсан Афины чөлөөт нийгмийн хүнийг төлөвшүүлэхэд чиглэгдэж байжээ. Бүр МЭӨ Y зуун гэхэд Афины чөлөөт иргэдийн дунд бичиг үсэг мэддэггүй хүн алга байв. Энэ үед гэрийн сургалт сургууль уруу шилжиж, Хөвгүүд өөрийн “багшийн” (итгэлтэй боолуудын) хяналтан дор грамматист, кифарист, палестр сургуульд явах болов.

Грамматист сургуульд хөвгүүд эрдэм мэдлэгийг ивээн тэтгэгч охин тэнгэрийн хөргөн дор уншиж, бичиж, тоолж сурдаг байв. Сургуульд гол төлөв лааны тосон самбар болох диптих хэмээн нэрлэдэг ном шиг нээгддэг нэг талаар нь нугалсан холбоотой хоёр самбарыг ашиглаж байжээ. Энэ самбарын дотор талд лааны тос түрхээд түүн дээрээ төмөр саваагаар үсэг, тоо бичих ба түүнийгээ амархан арилгадаг байв. Бичиж дуусаад самбараа хоёр нугалан эвхэх нь хялбар байсан байна. 

Талархал

Өнгөрсөн цаг хугацаа минь таньдаа баярлалаа, та бол миний өнөөдөр өгсөхөд түших шат минь боллоо. Та бол агуу туршлагын надад олдсон дурсамжийн хуудасны минь нэгэн хэсэг билээ. Таны буй нь миний оршин буйн үндэс, мөрөөдлийн минь түлхүүрийг тайлж, ирээдүйд хурдан хүргэх галт тэрэг мэт чин их хайр халамж юм. Таны өмнө мэхийн ёсолж, өнгөрсөнг минь цэвэрхэн байлгаж өгсөнд талархая. Ирээдүй минь ч таны ачаар намайг үргэлж гэгээлэг сайхнаар угтан авна гэдэгт итгэнэм. Та миний нэгэн хэсэг билээ. Танд талархаж буй сэтгэлийн илэрхийлэл ирээдүйд хийж, бүтээсэн бүхнээр минь илрэн гарах болно.

Эрх чөлөөнийхөө төлөө асгартал уйлсан

Аз жаргал өөрт минь байдаг. Бид өөрт байгаа зүйлээ мэддэггүй, учир нь түүнийг бусад зүйл шиг өмнөөн дэлгэж үл болно.

Тиймээс байгаа мөртлөө байдаггүй. Би аз жаргалтай байна уу гэж хэн ч асуудаггүй, гуниг бидэнд байгаа бүхнээ мэдэх боломж олгодог. Хэтэрхий жаргалд хүн юу ч үгүй байдаг. Харцанд нь хүртэл хайр алга болчихдог. Харин өөрийнхөө бүтээсэн бүхний өмнө өөрийгөөн бүтээсэн бүхнийг өвдөг сөхрүүлдэг.

Тэр бардам зан хаана байна, цагтаан ирж үнэлэмжээн өсгөхгүйн бол бид чамаар гоёх хэрэг байна уу.

Зөндөөн их уйлсан яады. Яг л бороо шиг, ус шиг урссан. Худлаа хэлэхгүй ээ. Гунигаан нулимс болгон урсгах сайхан юм байна лээ. Гудамжинд би санаад нүдэндээ нулимстай алхсан яады.

Урсах ёстой зүйлийг хадгалах сав байсан бол ч яахав
Урсаад ундраад хөглөгддөг хүмүний заяагаа мэдрий л дээ.
Гоё байсан, дараа нь би өөрийгөө шоолсон.

Хохо хохо, чи хэн бэ, үүхаха
Утгатай мэт урсах нулимстай үг гэж байх юм аа
Уяраахдаа халигуулдаг сайхан бүхэнд нугасгүй дурладаг
Сэтгэлээ би яагаад дандаа нуух ёстой гэж

Чадахгүй ээ, сэтгэлдээ ч бас эрх чөлөөтэй баймаар байна, намайг өөрт минь бүү хүлэх гэж оролд
Одоо чадахгүй, өмнө чадсан бүхэн гайхах хэрэггүй ээ.

Амьдралын зураг зурахыг хүсэх л байх ...

Амьдралыг ойлгох гэсэн бяцхан зүрхэнд ийм л гэрэл тусч, ийм л гэрэл гэгээнд тэмүүлж, ийм л сэтгэлийн үрийг тарих гэж, буй болгосон бүхэндээ жаргал цуглуулж, буй болох бүхэндээ гэрэл нэмэх гэж хичээж явна.

Зөв буруу зөндөө л бий
Зүгээр л сэтгэлээс урсах
Зүгээр л хэдхэн үгсийн хэлхээгээр
Зүрхээн чөлөөлж, сэтгэлээн илэрхийлэх гэж оролдлоо. 

Яруу сайхан үгийн урлагт шунан дурладаг ч
Ямар би шүлэг бичиж чадах биш дээ
Яахав ээ, зүрхний гүнээс нууцхан эгшиглэх
Сэтгэлийн аялгуу хөглөгдсөн, энэ биз ээ.

Би өөрийнхөө бүх зүйлд хайртай

Би өөрийнхөө бүх зүйлд хайртай

Аз жаргал, гуниг харуусалд хайртай

Алдаа бүрийнхээ дараа ухаарч сэргэдэг сэтгэл зүрхэндээ хайртай

Амьдрал таны бүтээсэн бүхий л орчлонд хайртай

Эхэлж буйгаас үхэж, сэхэж, цэцэглэх энэ ертөнцөд дуртай

Эгэл хүмүн таны инээж, уйлж, үдэх хүртэлх сэтгэлийн гоо сайханд дуртай

Инээмсэглэн буй хүүхэд бүрийн гэнэн цайлган сэвтээ нь үгүй бүхэнд дуртай

Эрхлэж тоглох хөөрхөн бяцхан амьтан бүрт дуртай

Уулын орой

Өндөр уулын орой руу гарахад маш их эрч хүч мэдрэгдэж би хязгааргүй аз жаргалд умбан улам их тэмүүлэлээр урагшилдаг. Түүний сүр хүч, ертөнцийн гоо сайханд мэхийн ёсолж, шагшин гайхширч уулга алдан, хэсэг бүрийг нь мэдэрч, уусан орохыг хүсдэг. 

Цасанд дарагдсан уулсын орой
Цаанаа л нэг сэвтээ нь үгүй тансаг
Үргэлжлэн буй давтагдашгүй үзэгдэл нь
Үнэхээр сэтгэлийн хөг аялгууг донсолгоно.

Дэлхий дээр ургасан мод

Эх дэлхий дээр түм түмэн моддод. Ургаж буй, унаж буй, цасанд дарагдсан ногоон гацуур, хатаж хорчийсон мөчир, биенээн түшиж салаалсан хос мод, шатаж түлэгдсэн хар мод, ховхорч гэмтсэн хус, ер бусын хэлбэр дүрс үүсгэсэн моднууд Богд-Уул руу өгсөх замаар тааралдана. Ижилхэн л мод, юуны учир ийм их ялгаатайн бол?

Газраас үндэслэн биежсэн хар том модноос салаалсан олон олон мөчир, мөчир бүр ч өөрийн хэр хэмжээгээр салбарлан тэнгэр өөд тэмүүлнэ. Модны орой дээрх мөчрүүд, модны хамгийн доор байрлах мөчрүүд урт, богино, өргөн, бүдүүн, нарны тусгал хүртэх, агаарын солбилцолд оролцох болон хүмүүсийн хайр энэрэл хүртэх өнцгөөрөө ялгарна. Нэг модноос ургасан олон мөчрүүд ч бас өөр. Хүртэх, мэдрэх, харах, сонсох хэлбэр нь ч өөр. Сайн төрлийг олж авсан мөчрүүд цаг хугацаанд үнэлэгдэн өгсөж, тэнгэрийн нэгэн хэсэгт уусан одохдоо дараагийн мөчрүүддээ байраа баяртай үлдээнэ. Тэр их ялалтын цуурай хангинан ирэхдээ ч эх дэлхийнхээ салхи, бороо, цас, аянга, шуурга гэх мэт сорилтуудыг даван гарч дараагийн төрөлдөө хүн төрхийг олдог мэт. 

Үндэс мод

Таныг инээж баяр хөөртэй байхад таны мод дэлгэрч,  өнгөө нэмэн байгаль дэлхийгээ баярлуулж байдаг. Таны уурлаж бухимдахад хэн нэгэн нь таны модны мөчрийг хугалж, шатаан сүйтгэж байдаг. Таны үндэс мод таны илэрхийлэл, дуу хоолойгоор амилж, таны хийсэн үйл хэргээр батжин бэхждэг. Хайрласандаа уйлахад бороо асгарч таны үндэс модыг тэтгэж, улам өндөрт нарны тусгал хүртээн, гомдож уйлахад дотроосоо үхэж, хүчтэй салхинд унахад бэлэн болчихдог.

Үндэс цэцэг

Би хүсэлд умбасан далайн завь
Хүслийн түлхүүрээ хайж
Холын холыг зорьсон
Өөрөөсөөн алдуурсан гэнэн сэтгэл ээ. 

Учир юуг үл ойлгож
Удаан зогсож, бас гансарч суусан
Хувь тавилангийн оч хаана байдгыг олох гэж
Хүн зангаараа түшиж явсан мөрөөдөл.

Өөртөө зориулсан шүлэг

Энгийн даруу эгэл жирийн бүсгүй.
Итгэл, сэтгэл, өөдрөг үзэлтэй нэгэн.
Амьдралыг дэндүү олон өнгөөр хардаг болохоор
Алхам тутамд минь цэцэг ургаж байна гэж төсөөлдөг.

Гэрэлтэн цацрах солонгын долоон өнгийг
Гэнэн багын мөрөөдөлтэйгээн хамт
Гэгэлзсэн сэтгэлийн бяцхан ертөнцөөс
Гийн мишээсээр түгж байна гэж баярладаг.

Аз жаргалын элч гэж би өөрийгөөн тунхагладаг.
Амирлангуй оршихуйн тэнгэрлэг нэгэн бодь сэтгэлт.
Алс тэртээх ертөнцийн чинад дахь аялгууг эгшиглүүлсээр
Алагхан зүрхний цохилт бүрийн үнэ цэнийг мэдрүүлэх гэж би
Энэ ертөнцөд хүмүн биеийг олсоон.